Marksist düşünceye önemli katkılarda bulunmuş olan Lev Troçki’nin politik hayatı boyunca kaleme aldığı yüzlerce metin vardır. Bu metinlerin büyük bir bölümü kitaplaştırılmış ve farklı dillerde basılmıştır.
Türkiye’de ise sosyalist çevrelerde uzun süre Stalinist geleneğin düşünsel ve pratik hakimiyeti nedeniyle ve “Troçki ve Troçkizm” aynı çevreler tarafından karşı-devrimci ilan edildiği için, çok küçük Troçkist çevreler çabaları dışında bu metinler geniş çevrelere ulaşamadı.
12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrası sosyalist solda yenilginin getirdiği tartışmalar ve bunun yanı sıra aynı süreçte, bilhassa 1980’lerin sonunda Stalinist rejimlerin ard arda çökmelerinin ardından Troçki’nin yazılarına olan ilgi biraz daha arttı, daha fazla eseri Türkçeye çevrildi ve çok sayıda kitap, makale ve broşür basılmaya başlandı.
1960’lı ve 70’li yıllarda basılan birkaç Troçki kitabı arasında, otobiyografisi olan “Hayatım” ve “Sürekli Devrim” bulunmaktadır. Günümüzde bu baskıları daha çok sahaflar veya kütüphanelerde bulabilirsiniz. Kitapçılarda rahatça bulabileceğimiz Troçki eserlerini ise ağırlıklı olarak Yazın Yayıncılık ve Tarih Bilinci adlı kitapevleri tarafından basılmıştır.
Troçki olaylar, devrimler ve gelişmeler karşısında hem bir öğrenci hem de bir öğretmen olmuştur. Dolayısıyla Troçki hem sınıf hareketinden öğrenmiştir hem de bu sayede geliştirdiği fikirleri eylemle de birleştirerek harekete katkıda bulunmuştur.
Bu nedenle Troçki’nin 1905 devriminden başlayarak ömrünün sonuna kadar kaleme aldığı ve son 30 yılda Türkçe yayınlanan kitapları, belli başlı olayları da dikkate alarak kronolojik olarak hatırlatmaya çalışacağız.
1905 devrimi sonrası Troçki ünlü Sürekli Devrim teorisini geliştirmiştir. Bu nedenle Troçki’nin bu devrimci süreç hakkındaki görüşlerini ve Marksizme yaptığı en önemli katkıyı anlayabilmek için Tarih Bilinci tarafından basılan 1905 ve Yazın Yayıncılık tarafından basılan “Sürekli Devrim: Sonuçlar ve Olasılıklar” adlı kitapları okumak oldukça öğretici olacaktır.
1917 Rus Devrimi’ne ve Bolşevikler’in bu süreçte geliştirdiği politikalara Troçki’nin gözünden bakabilmek için için "1917 Dersleri" ve "Rus Devriminin Tarihi" adlı kitaplar önemli kaynaklardır.
Stalinist Sovyetler Birliği’nde yaşanan bürokratik karşı-devrim ve sosyalist kazanımların tasfiyesini anlamak için Troçki’nin,”İhanete Uğrayan Devrim” adlı kitabı okunması gereken bir yapıttır.
Bunun dışında “Stalin’in Cinayetleri” tamamlayıcı bir kitap olacaktır.
3.Enternasyonal’in bir dünya devrim partisi olmaktan tamamen uzaklaşarak Sovyetler Birliği’nin bir dış politika aracına dönüşmesinin yolunun açıldığı 5. kongre sırasında yazılmış olan “Lenin’den Sonra Üçüncü Enternasyonal” bir başucu kaynağıdır.
Troçki’nin İstanbul’da sürgündeyken yazmaya başladığı “Faşizme Karşı Mücadele” adlı kitap, O’nun faşizm analizini yansıtmaktadır ve buradan hareketle Troçki, faşizme karşı birleşik işçi cephesi teorisini geliştirmiştir.
İspanya İç Savaşı üzerine yorumlarını okumak için “İspanyol Devrimi”; Çin’deki devrimci durum ve Asya’daki gelişmelere yönelik analizlerini de okumak için ise Çin Üzerine adlı kitap gözden geçirilmesi gereken bir başka kaynaktır.
Burada Troçki’nin Marksizm anlayışını kavramak için andığımız birincil kaynaklar dışında, 20.yüzyılda gelişen ve kendisini Marksist veya sosyalist olarak tanımlayan akımlarla Troçkizm ve gerçek Marksist geleneğin özelliklerini ayırt edebilmek için de John Molyneux’un "Gerçek Marksist Gelenek" ve Duncan Hallas’ın “Troçki’nin Marksizmi” adlı kitaplar diğer yardımcı kaynaklardır.
Onur Öztürk
